Як расказаць дзецям пра вайну
Кожны год наша Радзіма апускаецца ў атмасферу адзінства і згуртаванасці. Свята Перамогі — добрая нагода расказаць дзецям аб вайне. Для сучасных бацькоў гады з 1941 па 1945 – гэты час, які ў шматлікіх забрала бабуль, дзядуляў, прабабуль або прадзедушак. У адзін дзень скончылася дзяцінства ў тых, каму мы абавязаны сваім дзяцінствам. Нашыя бацькі дзяліліся з намі ўспамінамі, а мы павінны перадаць эстафету памяці наступнаму пакаленню. Своеасаблівая кансультацыя для бацькоў дапаможа падабраць правільныя словы.
НАВОШТА РАСКАЗАЦЬ ДЗЯЦЯМ ПРА ВАЙНУ?
Падзеі мінулага стагоддзя сыходзяць усё далей у гісторыю, і пачуць аб Вялікай Айчыннай вайне з першых вуснаў зараз амаль немагчыма. Подзвігі мінулага жывуць дзякуючы ўспамінам. Калі не перадаваць гісторыю сваім дзецям, Вялікая Айчынная вайна застанецца на старонках падручнікаў як гістарычны факт, і не болей. Мамы і таты імкнуцца ўсебакова развіваць дзяцей да школы, даючы ім веды ў самых розных галінах. Нельга забываць пра вырошчванне патрыятызму. Дзецям цікава будзе даведацца пра краіну, пра вайну, пра подзвігі, дзякуючы якім мы зараз жывем. Бацькі, бабулі, дзядулі, педагогі дзіцячых садоў і цэнтраў, якія развіваюць, павінны прысвячаць дзяцей у гэтую тэму, выхоўваць у іх любоў да Радзімы, прывіваць веданне гісторыі і ваенных падзей з малых гадоў.
З ЧАГО ПАЧАЦЬ РАЗМОВУ?
Гутарка на такую дарослую тэму, як вайна, патрабуе прыдатнага моманту. Пагаварыць можна напярэдадні свята 9 Мая, а заадно патлумачыць, што гэта за дзень, што яно значыць для краіны, расказаць аб падрыхтоўцы да парада, аб упрыгожванні горада да свята. Дзіця само можа натыкнуць аднаго з бацькоў на размову. У дашкольніка да 5 гадоў узнікае шмат пытанняў аб усім на свеце, таму калі-небудзь ён спытае, ці ёсць бабулі і дзядулі ў мамы і таты, дзе яны жывуць, як яны выраслі. Гэта прыдатная сітуацыя для размовы аб цяжкім дзяцінстве дзяцей таго часу, аб тым, што многія мамы і таты ніколі не бачылі сваіх бабуль і дзядуляў. Аб вайне павінны ведаць дзеці любой падлогі. Вайна — гэта цэлы перыяд з жыцця мужчын і жанчын, хлопчыкаў і дзяўчынак. Гэта гераічнасць і самаадданасць дзядоў, бацькоў, сыноў і братоў, але разам з тым — крэпасць духу, клопат і стойкасць бабуль, маці, дачок, сясцёр. Такія размовы даюць магчымасць расказаць аб сапраўдных вобразах герояў, а не тых, што прапагандуюць сучасныя мультфільмы.
ЧАМУ ПАЧАЛАСЯ ВАЙНА
У дзяцей усё проста: у «вайнушцы» усё дзеляцца на добрых і дрэнных. У свеце дарослых усё больш складана. Дзіцяці трэба растлумачыць, што войны пачынаюцца з-за жадання кіраўнікоў дзяржаў захапіць чужыя багацці, прыродныя рэсурсы. Гаворачы аб вайне 1941-1945 гг., можна расказаць, што фюрэр Германіі Адольф Гітлер захацеў знішчыць цэлыя народы толькі таму, што палічыў сваю нацыю лепшай. Ён хацеў устанавіць фашысцкі рэжым ва ўсім свеце і зрабіць астатніх людзей рабамі, абслугай свайго народа. Нават у сваёй краіне фашысты забівалі людзей, бо ў іх была іншая нацыянальнасць. Многія краіны не змаглі супраціўляцца Германіі і здаліся. Наша краіна была значна большая, чым цяпер, і называлася Савецкім Саюзам. У Саюз уваходзіла шмат маленькіх краін, людзі мелі розныя нацыянальнасці, але ставіліся адзін да аднаго так, быццам яны — адна вялікая сям’я. Гітлер здрадніцку напаў на Савецкі Саюз, калі гэтага ніхто не чакаў. Людзі спалі ў сваіх ложках, але ў адзін момант іх жыццё змянілася, а для многіх — абарвалася. Гітлер чакаў хуткую капітуляцыю, але ён не здагадваўся, што савецкія людзі будуць да канца змагацца за сваю свабоду, а шмат хто памруць за яе.
Як распавесці дзецям пра вялікую айчынную вайну
Распавесці аб вайне могуць блізкія сваякі дзіцяці. Калі малыш наведвае дзіцячы сад, то да свята 9 Мая ён пазнаёміцца з гэтай тэмай там. У малодшых групах дзеці слухаюць вершы і апавяданні на ваенную тэму, а дзеткі старэйшыя самі прымаюць удзел у ранішніках і канцэртах, апранаюць дзіцячую форму — копію ваеннай формы тых гадоў, вучаць вершы, песні, віншуюць ветэранаў на парадзе.
Бацькам трэба падтрымліваць «хвалю», а не ўскладаць гэтую складаную тэму толькі на выхавальнікаў. Дзяцей можна далучаць да вывучэння Вялікай Айчыннай вайны рознымі спосабамі:
наведваць з дзіцем вечны агонь, алею славы, помнікі героям у сваім горадзе; хадзіць на парад Перамогі 9 траўня;
прасіць бабуль і дзядуляў, якія нарадзіліся ў ваенныя або пасляваенныя гады, расказаць пра свае ўспаміны з дзяцінства;
паказваць узнагароды сваіх сваякоў у вайне, паказаць франтавыя лісты, фотакарткі, калі яны захаваліся;
рабіць з дзецьмі вырабы да свята Перамогі для ранішніка ў дзіцячым садку ці для сваіх родных;
чытаць кнігі аб вайне.
Дзіцячая літаратура падыдзе для першага знаёмства з выявамі вайны. Чытаць кнігі на гэтую тэму можна ўжо з трох год. Маляня яшчэ малы, ён не зразумее ўсіх жахаў таго часу, але гэта пакуль і не трэба. Пасля пяці гадоў дзеці ўжо больш свядома ўспрымаюць пытанні смерці, прымяраючы іх на сябе. Галоўнае ў такія моманты — супакоіць дзіця тут і цяпер: вайна ўжо прайшла, яе ўжо перажылі, мы жывем у мірны час.
Вось некаторыя творы аб ваенным часе, якія падыдуць для дашкольнікаў: «Брат мой у войска ідзе» В. Арлоў; «Галіна мама» С. Георгіеўская; «Кавуновы завулак» В. Драгунскі; «Андрэйка» В. Асеева; «Сталёвае колца» К. Паўстоўскі; «Шынель» Я. Благініна; «Лялька» Г. Чаркашын; «Галоўнае войска», «Помнік салдату», «Твае абаронцы» Л. Касіль; «Зямлянка» А. Міцяеў.
Ваенныя прафесіі
Знаёмячы малога з падзеямі тых гадоў, можна таксама расказаць аб ваенных прафесіях. Ваенныя займаюцца важнымі для краіны справамі: кіруюць баявымі машынамі, нясуць службу на граніцы, навучаюць маладых навабранцаў ваеннаму рамяству, каб у выпадку вайны яны маглі ўстаць на абарону Радзімы. Быць вайскоўцам — гэтак жа ганарова, як быць настаўнікам, лекарам, пажарнікам, паліцыянтам. Да ваенных спецыяльнасцей таксама адносяцца прафесіі ўрача, лётчыка, марака, сувязіста, інжынера, вадзіцеля. У ваенны час людзі гэтых прафесій выконваюць найважнейшыя місіі. Жанчыны нароўні з мужчынамі ідуць на вайну і праяўляюць адвагу, адвагу, самаахвярнасць. Астатнія працуюць на заводах, у шпіталях, дзіцячых садах, школах. Жанчыны ўсё гэтак жа застаюцца маці і жонкамі на вайне, клапоцяцца аб сваіх і чужых дзецях, аб параненых на вайне салдатах, як аб братах.
ДЗЕЦІ — ГЕРОІ ВАЙНЫ
Ваенныя гады былі цяжкім выпрабаваннем для ўсіх. У адзін момант дзецям таго часу прыйшлося пасталець. Скончылася іх дзяцінства: гульні ў цацкі змяніліся цяжкай працай і клопатам аб тых, хто слабей і бездапаможны. Вайна — тэма дарослая, але яна забрала шмат дзіцячых жыццяў. Дзеці здзяйснялі сапраўды гераічныя ўчынкі. Іх аб’ядноўвала шчырая нянавісць да фашызму і гатоўнасць ахвяраваць жыццём, каб дапамагчы Савецкай арміі знішчыць акупантаў. Многія не ўбачылі Вялікую Перамогу.
Зіна Партнова ў пачатку вайны стала партызанкай. У 15 гадоў дзяўчынка працавала ў сталовай нямецкага навучальнага корпуса і па заданні «падполля» атруціла ежу. Сто фашысцкіх афіцэраў памерлі, Зіну вылічылі і накармілі атручаным супам, але яна цудам выжыла. Праз 2,5 гады Зіну злавілі і прыгаварылі да расстрэлу. Перад смерцю яе доўга катавалі.
Валодзя Дубінін сустрэў вайну падлеткам чатырнаццаці гадоў. Юнак быў партызанам і разведчыкам. Юны герой падарваўся на нямецкай міне падчас размініравання каменяломні разам з сапёрамі.
Марат Казей быў дванаццацігадовым хлопчыкам, калі немцы здрадніцку напалі на краіну, а ў 13 гадоў ён асірацеў. Хлопчык падаўся ў партызаны і разведчыкі. Сястра Марата дапамагала параненым, але атрымала моцнае абмаражэнне ног. Яе эвакуіравалі, але ногі прыйшлося ампутаваць. Марат адмовіўся ехаць з сястрой і застаўся помсціць за маці. У 1943 годзе Марат выратаваў партызанскі атрад. У 1945 годзе ён падарваў сябе гранатай, трапіўшы ў акружэнне.
Аркадзь Каманін — самы малады лётчык часоў Другой сусветнай. Бацька Аркадзя — вядомы савецкі лётчык, генерал-палкоўнік лётных войскаў Н. П. Каманін быў прыкладам для сына і сам адпраўляў яго ў палёты. У 15 гадоў Аркадзь лётаў самастойна на У-2. Лётчык шматразова паспяхова выконваў важныя лётныя місіі і знішчаў ворагаў. Аркадзь памёр ад інфекцыі ў 18 гадоў.
Лара Міхеенка стала партызанкай у 14 гадоў. Займалася разведкай і збірала інфармацыю аб нямецкіх ваенных аб’ектах, раздавала агітацыйныя ўлёткі. У 43-м годзе Лара дапамагала падрываць чыгуначныя пуці і знішчаць нямецкія эшалоны. У тым жа годзе дзяўчына трапілася ворагу і была расстраляна.
Вася Курка — малады снайпер, які знішчыў 179 немцаў. Васіль добраахвотна залічыўся ў стралковую дывізію ў 16 гадоў і стаў асам стралковай справы. Ён падрыхтаваў 59 снайпераў, разам яны знішчылі каля сямісот нямецкіх салдат і афіцэраў. Вася памёр ад стрэлу ў галаву ў студзені 1945 года, калі выглянуў з траншэі падчас перастрэлкі.
Надзя Багданава — самае маладое дзіця-герой. Надзя стала партызанкай у 9 гадоў. Дзяўчынка бадзялася па вёсках у пошуках ежы і трапіла да партызан. Аднойчы немцы злавілі яе разам з напарнікамі па разведцы. Дзяцей доўга катавалі і прыгаварылі да расстрэлу, але дзяўчынцы цудам удалося пазбегнуць смерці. У 1943-м годзе маленькая партызанка ўдзельнічала ў падрыве маста, каб спыніць прасоўванне фашыстаў да Ленінграда, але яе схапілі нямецкія паліцыянты. Дзяўчынку катавалі, здзекаваліся з яе цэлы тыдзень і кінулі паміраць на марозе. Надзю выратавала жанчына-калгасніца, дзякуючы гэтаму дзяўчынка выжыла. Надзея Багданава пражыла амаль 60 гадоў.
Шура Кобер і Віця Хаменка былі сувязнымі ў падпольным цэнтры Украіны. Сябры разам перасеклі фронт і звязаліся з партызанамі. У 1942 годзе хлопчыкаў пакарала смерцю гестапа. Ім было па 16 год.
ПОДВІГІ ГАРАДОЎ-ГЕРОЯЎ
Распавядаючы аб дзецях — героях вайны, трэба згадаць аб тым, што героямі былі не толькі асобныя людзі, але і цэлыя гарады. Трынаццаць гарадоў сучаснай Расіі, Украіны і Беларусі носяць ганаровыя званні гарадоў-герояў. Насельніцтва гэтых гарадоў праявіла небывалую гераічнасць і мужнасць у гады вайны.
Брэсцкая крэпасць першая прыняла ўдар вайны. Ранняй чэрвеньскай раніцай 1941 года нямецкія самалёты разбамбілі памежны Брэст. Мірныя людзі ў адзін момант сталі ваярамі. Апынуўшыся ў асяроддзі без боепрыпасаў і харчы, яны трымалі абарону амаль месяц. Усе загінулі, а подзвіг памежнікаў Брэста стаў вядомы на ўсю краіну.
Адэса патрапіла ў асяроддзе ў жніўні 1941-го. Горад адбіваў атаку 73 дні. Тысячы жанчын, дзяцей капалі траншэі, ставілі міны і агароджы з калючага дроту. Дарослыя і дзеці выраблялі гранаты і супрацьтанкавыя міны на пераабсталяваных заводах. У верасні горад быў узяты акупантамі.
Ленінград (цяпер Санкт-Пецярбург) быў акружаны восенню 1941 года. У лістападзе пачалася блакада горада, якая доўжылася дзевяцьсот дзён. Людзі выжывалі, як маглі. Блакада Ленінграда — гэта асобная, чорная кіраўнік Вялікай Айчыннай вайны. Ленінград звязвала з краінай толькі «Дарога Жыцця» — транспартны шлях праз Ладажскае возера. Па вадзе на судах і па лёдзе на машынах дастаўлялі харчаванне для Ленінграда. Керч адной з першых прыняла ўдар нямецкай арміі. Горад спрабавалі захапіць двойчы.
Керч некалькі разоў перасякала франтавая лінія. Тысячы мірных жыхароў горада загінулі, яшчэ больш былі адпраўлены на прымусовыя працы ў Нямеччыну. Горад прабыў у акупацыі семсот дзён і быў амаль знішчаны.
Тула стаяла з кастрычніка па снежні 1941-га года. Горад перайшоў на ваеннае становішча адразу пасля здачы Арла, заспелага знянацку. Непрыяцель адправіў на заваяванне горада свае лепшыя войскі, але ўзяць Тулу ён не змог, абарона доўжылася 43 дні. Жыхары капалі супрацьтанкавыя равы, мініравалі подступы да горада, ставілі «вожыкаў». Гераічнае супрацьстаянне Тулы сарвала планы Гітлера на хуткае ўзяцце сталіцы.
Валгаград раней зваўся Сталінградам, і Сталінградская бітва змяніла ход усёй Другой сусветнай вайны. Бітва за Сталінград доўжылася з ліпеня 1942 па люты 1943 гады і ўвайшла ў гісторыю чалавецтва як самая кровапралітная. Гітлер і ягоныя саюзнікі зразумелі, што выйграць гэтую вайну немагчыма. Сталінград адным з першых атрымаў званне горада-героя.
Масква была стратэгічна важным горадам для Гітлера. З узяццем Масквы асацыявалася перамога фашысцкай Германіі над Савецкім Саюзам. Бітва пад Масквой доўжылася 203 дні, і ў ёй Гітлер пацярпеў першую буйную паразу ад пачатку вайны.
Наварасійск адбіваў націск 394 дні. Велізарную ролю ў абароне горада адыграў Чарнаморскі флот. Званне Героя прысвоілі 21 наварасійскаму воіну. Разбураны і выпалены, у айчынную гісторыю. Наварасійск увайшоў незламаным савецкім горадам-героем. Мурманск стрымліваў ворага на працягу амаль усёй вайны і быў непрыступны, як крэпасць.
Мурманск бамбілі, а ён стаяў і працягваў служыць портам. Жылыя дамы былі разбураны або згарэлі, знішчана большая частка прадпрыемстваў. За ўвесь час горад бамбілі з паветра амаль 800 разоў. Севастопаль адбіў бамбардзіроўку, якая абрынулася на яго ў першы дзень вайны. Гэты горад быў галоўным портам краіны, там стаяў Чарнаморскі флот. Гітлераўцы 250 дзён аблажылі Севастопаль. Дзесяткі тысяч мірных жыхароў загінулі ў баях або былі ўзяты ў палон і вывезены ў Германію. Горад амаль сцерлі з зямлі.
Кіеў прыняў удар 22 чэрвеня, а з 6 ліпеня гераічна адбіваўся ад нямецкіх войскаў 72 дні. Ваявалі і салдаты, і мірныя жыхары. Гітлер не змог адразу ўзяць Кіеў, але з восені 1941 года горад быў у акупацыі 2 гады. Больш за 200 тысяч кіяўлян ўпалі ў баях, каля 100 тысяч палонных вывезены ў Германію.
Мінск патрапіў у цэнтр бітваў з самага пачатку вайны. Амаль тыдзень горад абараняўся, але мусіў здацца. Мінск жыў ва ўмовах жорсткай акупацыі, тысячы людзей загінулі. Людзі не здаваліся без бою, і за праяўленую доблесць 8 мінчан атрымалі вышэйшую ступень адрознення — званне Героя Савецкага Саюза.
Смаленск стаяў на шляху Гітлера да Масквы, таму фюрар паспрабаваў захапіць горад ужо на трэці дзень вайны. 10 ліпеня 1941 года пачалася двухмесячная Смаленская бітва. Гэтая бітва сарвала ідэю «маланаснай вайны», не даўшы немцам падысці да Масквы да зімы. Акупацыя Смаленска доўжылася да восені 1943 года. Усе гэтыя месяцы жыхары не здаваліся і стваралі партызанскія атрады. За баявую адвагу і мужнасць званне Героя Савецкага Саюза атрымалі 260 ураджэнцаў Смаленшчыны.
БАЦЬКАМ ДАШКОЛЬНІКАЎ
Адкладаць размовы на тэму вайны не абавязкова да ўзросту, калі дзіця само можа спытаць. Дзеці бачаць і разумеюць болей, чым нам здаецца. Тым больш не адмаўляйце дзіцяці ў размове пра вайну, калі ён пытаецца пра гэта сам. Казаць пра вайну з дашкольнікам трэба простай, зразумелай мовай. Не трэба перагружаць аповяд датамі, падрабязнасцямі, якія дзіця проста не зможа раскласці ў галаве па палічках. Дзецям прасцей успрымаць інфармацыю наглядна, калі можна паглядзець і памацаць. Таму размаўляеце з дзіцем, калі паказваеце сямейны фотаальбом, чытаеце кнігу на ваенную тэматыку або разглядаеце часопіс пра ваенную тэхніку. Казаць аб подзвігах савецкіх салдат можна ў вечнага агню. Раскажыце дзіцяці, што агонь сімвалізуе вечную памяць аб загінуўшых воінах і гарыць у любы час сутак, у любое надвор’е. Пагаварыце аб тым, што надпісы на мемарыяльных плітах — гэта не проста незразумелыя дзіцяці словы. Гэта імёны воінаў, якія загінулі за будучыню сваёй краіны, за будучыню нас і нашых дзяцей. З імем кожнага воіна звязана свая гісторыя — гісторыя яго жыцця і смерці. Кожны з гэтых людзей быў нечым сынам, братам, бацькам. Іх лінія жыцця абарвалася, а мы працягваем жыць — і дзякуем ім за гэта. Не саромейцеся казаць аб вайне адкрыта. Наша агульная гісторыя не павінна знікнуць з гадамі, мы, бацькі, павінны перадаваць гэтую памяць дзецям, а нашы дзеці будуць расказваць пра вайну нашым унукам. Ніхто не будзе забыты, пакуль мы з вамі памятаем.
Прапануем для прагляду падборку мультфільмаў аб вайне з кароткім зместам.
Салют (1975)
У святочны вясновы дзень хлопчыка разам са сваім татам чакаюць салют. Гледзячы з акна, малы заўважыў які гуляе з дзецьмі барадатага дзядулю. Аказваецца, што ў галоўнага героя дзядуля ніколі не насіў барады і так ніколі і не быў старэнькім, бо маладым загінуў на вайне, ваюючы за родную краіну і блізкіх…
Легенда пра стары маяк (1976)
Фільм прысвечаны патрыятычнай тэме — вызваленню роднай зямлі ад фашысцкіх захопнікаў у перыяд Вялікай Айчыннай вайны. У аснове сюжэту — прыгоды рабят, якія дапамагаюць запаліць маяк, каб савецкія караблі ўвайшлі ў бухту і разграмілі гітлераўцаў.
Васілёк (1973)
Сюжэт мультфільма «Васілёк» разгортваецца пасля таго як ужо некалькі гадоў таму адгрымела Вялікая Айчынная Вайна. Просты вясковы хлопец, якога ўсё называюць проста Васілёк, раптам звяртае ўвагу на тое, што ва ўсіх навакольных дзетак ёсць дзядулі, а ў яго дзядулі няма, ён не вярнуўся з вайны. Васілёк вырашае заняцца пошукамі свайго зніклага дзядулі…
Салдацкая лямпа (1984)
Мультфільм расказвае нам пра тое, як школьнікі-піянеры рыхтаваліся да свята Дня Перамогі. Кожны вучань прынёс у клас прадмет з тых далёкіх вайсковых гадоў. Дзеці сабраліся вакол вялікага стала і чакалі пачуць апавяданні ад сваіх бабуль і дзядуляў. Аднак усё прывяло да таго, што салдацкая лямпа з патрона, якая стаяла пасярэдзіне стала, асвятляла гэтак жа, як і ў тыя часы. Усім стала здавацца, што яны апынуліся ў мінулым побач з тымі, каму гэтая лямпа некалі свяціла.
Салдацкая казка (1983)
Кранальная гісторыя пра салдата-франтавіка Пятра і яго вернага сябра — жука-насарога. Так, так, няхай гэта не здзіўляе вас, менавіта такі падарунак зрабіў яму маленькі сын. І жук аказаўся верным, мужным таварышам, які дапамагаў салдату ў нялёгкіх і небяспечных ваенных буднях.
Жук не раз выбаўляў Пятра ў складаных сітуацыях і нават ратаваў яму жыццё. Усе байцы дзівіліся гэтаму беззапаветнаму сяброўству, ужо занадта незвычайным быў вайсковец талісман салдата. Мультфільм «Салдацкая казка» — добры і займальны, які дапамагае зразумець кожнаму, як важна верыць у лепшае, шчырае кахаць і памятаць, што цябе, нягледзячы ні на што, заўсёды чакаюць!
Па казцы К. Паўстоўскага «Прыгоды жука-насарога»
Успамін (1986)
Аб дзецях ваенных гадоў.
Маляваны мультыплікацыйны фільм на ваенна-патрыятычную тэму прысвячаецца дзецям ваенных гадоў. Ён расказвае пра маленькую дзяўчынку, якая падчас Вялікай айчыннай вайны ў спустошаным фашыстамі сяле марыла аб вучобе ў школе.
Моцныя духам мацней сцены (2010)
Фільм прымеркаваны да стагоддзя кіргізскага савецкага паэта Джаамарта Баканбаева і 65-годдзя перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне. Мультфільм расказвае пра подзвіг воінаў-панфілаўцаў у бітве пад Масквой. Аповяд пра падзеі Вялікай Айчыннай вайны цесна пераплецены з кіргізскай прыпавесцю аб тым, у чым галоўная абарона краіны ад ворага. Фільм створаны пры падтрымцы Міждзяржаўнага фонду гуманітарнага супрацоўніцтва краін СНД.
Прыгоды чырвоных гальштукаў (1971)
Пра масавы гераізм савецкіх людзей падчас Вялікай Айчыннай вайны ведаюць усе. Нараўне з дарослымі, свой уклад у барацьбу з ворагам уносілі і дзеці, некаторыя з якіх атрымалі званні піянер-герой.
Мультфільм «Прыгоды чырвоных гальштукаў» паказвае эпізод з перыяду акупацыі невялікага пасёлка, дзе засталіся толькі старыя ды дзеці. Але нянавісць да акупантаў была такая моцная, што піянеры далі клятву змагацца. Адной ноччу яны пашылі са сваіх гальштукаў чырвоны сцяг і паднялі яго на шпіль флагштока іх роднай школы, дзе цяпер была нямецкая камендатура. Дзяцей схапілі і павялі на пакаранне смерцю, павесіўшы ім на грудзі таблічкі «партызан». Але Чырвоная армія, якая прыйшла на дапамогу, вызваліла герояў. Як варожыя войскі з ганьбай былі выдвараны дадому, можна ўбачыць анлайн. Мультфільм маляваны, без слоў, але ў суправаджэнні музыкі з арсенала Вермахта і знакамітай песні «Узвейцеся вогнішчамі…».
Мультыплікацыйны фільм пра дзяцей вайны. Вялікая Айчынная вайна. Суровая зіма. Маленькая дзяўчынка нясе ў лес данясенне партызанам.