Метадычныя рэкамендацыі па складанні маршруту выхаднога дня
Маршруты выхаднога дня для дзяцей дашкольнага ўзросту і іх бацькоў
Калі бацькі могуць больш часу правесці са сваімі дзецьмі? Вядома, у выходныя дні. Многія сем’і выбіраюць сумесны адпачынак у забаўляльных цэнтрах, у парках культуры і адпачынку, паходы ў тэатр, кінатэатр, цырк. Аднак такі варыянт сямейнага баўлення вольнага часу могуць дазволіць сабе тыя, хто жыве ў гарадской мясцовасці, або сем’і, якія маюць пэўны матэрыяльны дастатак, які забяспечвае магчымасць арганізацыі паездкі ўсёй сем’яў у абласны цэнтр або сталіцу нашай рэспублікі.
Альтэрнатывай для арганізацыі сумеснага сямейнага баўлення вольнага часу можа стаць бліжэйшае прыроднае і сацыяльнае асяроддзе. Сумесныя прагулкі будуць садзейнічаць развіццю дзіцячай пазнавальнай цікавасці і назіральнасці, фарміраванню асноў эканамічнай і экалагічнай культуры дзяцей, знаёмству дзяцей і саміх бацькоў з гісторыяй сваёй малой радзімы, выхаванню пазітыўнага стаўлення да месца, дзе нарадзіліся і жывуць. Правільная арганізацыя прагулак на луг, вадаём, у лес, у полі, да помніка на плошчы, па вуліцах роднага горада (аграгарадка, вёскі) забяспечыць умовы для ўмацавання здароўя і гарманізацыі дзіцяча-бацькоўскіх узаемаадносін у сям’і.
Пры гэтым важна псіхолага-педагагічная падтрымка з боку педагагічных работнікаў, накіраваная на інфармаванне бацькоў аб алгарытме правядзення сумеснай прагулкі, аб асаблівасцях выбару аб’ектаў прыроднага і сацыяльнага асяроддзя для назірання з дзецьмі, аб арганізацыі разнастайных відаў дзіцячай дзейнасці ва ўмовах прагулкі.
Непасрэдная распрацоўка самага маршруту ўключае ў сябе:
— вызначэнне лагістыкі маршруту;
— адбор і апрацоўка пазнавальнага матэрыялу, складанне пераліку пытанняў для гутаркі бацькоў з дзіцем;
— падбор у дапамогу бацькам літаратурных твораў для чытання і завучвання з дзіцем;
— вызначэнне відаў дзіцячай дзейнасці, магчымасць арганізацыі якіх абумоўлена спецыфікай маршруту (заданні для дзяцей і бацькоў падчас прагулкі і пасля прагулкі);
— афармленне «маршруту выхаднога дня»
Укараненне ў практыку ўстановы дашкольнай адукацыі «маршрутаў выхаднога дня» як формы работы з бацькамі прадугледжвае:
— інфармаванне бацькоў пра «маршруты выходнага дня» праз наглядна-інфармацыйныя матэрыялы і інфармацыйна-камунікацыйныя формы працы;
— атрыманне зваротнай сувязі ў працэсе зносін з дзецьмі (арганізацыя ранішняга збору ў групе ў панядзелак: абмен уражаннямі, паказ дзецьмі праграмак, фатаграфій, буклетаў з месца наведвання; міні-паведамленні дзяцей аб месцы наведвання з апорай на мадэль або наглядны матэрыял);
у працэсе ўцягвання дзяцей і бацькоў у стварэнне тэматычнай выставачнай экспазіцыі «Вясёлыя выхадныя» («Тата, мама, я — адпачываючая сям’я», «Сямейныя выхадныя», «Як мы правялі выхадныя»): афармленне фотасправаздач, насценгазет, кніжак-малых, выставак вырабаў, вернісажаў малюнкаў «Мой выходны дзень»;
— трансляцыю эфектыўнага вопыту сямейнага выхавання на бацькоўскіх сходах, выпуск насценгазет, афармленне персанальных выставак, публікацыі ў сродках масавай інфармацыі і да т.п.
Пры распрацоўцы «маршруту выхаднога дня» педагогам рэкамендуецца прытрымлівацца наступнага алгарытму:
1. Вызначэнне лагістыкі маршруту, выбар тэмы
Кожны маршрут павінен мець сваю дакладна сфармуляваную тэму. Тэма з’яўляецца стрыжнем, які аб’ядноўвае ўсе аб’екты маршруту ў адзінае цэлае, вызначае выбар ігравых заданняў і мастацкіх твораў для дзяцей. Лагістыка маршруту вызначаецца з улікам яго віду (пешы, веласіпедны). Рэкамендуемая дадатнасць пешага маршруту для дзіцяці дашкольнага ўзросту па часе — 1-3 гадзіны, агульная адлегласць — ад 1 да 5 км.
Прыкладная тэматыка «маршрутаў выходнага дня»:
— «Поры года ў лесе» .;
— «Малочная ферма»;
— «Маршрут па вуліцах аграгарадка», «Самыя прыгожыя месціны нашага аграгарадка», «Бібліятэка», «Лясгас» і інш.;
— «Баявая Слава нашай малой радзімы», «Прафесія маіх бацькоў», «Гісторыя майго краю», «Чым славіцца мая малая радзіма» і інш.
2. Адбор і вывучэнне аб’ектаў
У якасці аб’ектаў могуць быць выбраны: памятныя мясціны, звязаныя з гістарычнымі падзеямі; будынкі і збудаванні, мемарыяльныя помнікі; прыродныя аб’екты і інш.
Крытэрыі ацэнкі аб’ектаў для ўключэння ў маршрут: пазнавальная каштоўнасць, вядомасць аб’екта, незвычайнасць (экзатычнасць) аб’екта, выразнасць аб’екта, захаванасць аб’екта, месцазнаходжанне аб’екта, даступнасць і бяспека.
3. Падрыхтоўка пазнавальнай інфармацыі аб аб’ектах маршруту
Неабходна распрацаваць невялікія памяткі, брашуры, буклеты з пазнавальнай інфармацыяй аб аб’ектах на маршруце. Дадзеную інфармацыю таксама можна размясціць на сайце ўстановы дашкольнай адукацыі, падаўшы спасылку на яе праз размяшчэнне QR-кодаў на інфармацыйных стэндах і іншых наглядна-інфармацыйных матэрыялах.
Патрабаванні да тэксту: сцісласць, выразнасць, змястоўнасць, адпаведнасць зместу ўзроставых асаблівасцяў дзяцей дашкольнага ўзросту, аб’ектыўная ацэнка паказваных аб’ектаў, сфармуляваны пункт гледжання на падзеі і факты.
4. Адбор літаратурных твораў
Літаратурныя творы, малыя формы фальклору выбіраюцца зыходзячы з тэматыкі прагулкі і ў адпаведнасці з узростам дзяцей. Для непасрэднага чытання бацькамі, завучванні з дзецьмі падчас прагулак варта аддаць перавагу вершам, загадкам, пацешкам. Для чытання пасля прагулкі можна рэкамендаваць апавяданні, казкі.
5. Падбор гульнявых заданняў
Ажыццяўляецца зыходзячы з тэмы і лагістыкі маршруту прагулкі, з улікам узросту дзяцей. Перавагу трэба аддаваць слоўным гульнявым практыкаванням, гульнявым практыкаванням з прыродным матэрыялам, рухомым гульням з удзелам 2-4 чалавек.
6. Падбор заданняў для арганізацыі дзейнасці дзіцяці (сумеснай дзейнасці дзяцей і бацькоў) пасля прагулкі
Выбар віду прадуктыўнай дзейнасці ажыццяўляецца зыходзячы з тэмы прагулкі і аб’ектаў, якія назіраюцца, з улікам узросту дзяцей.
7. Афармленне «маршруту выхаднога дня»
«Маршрут выходнага дня» павінен быць аформлены ў выглядзе раздаткавага наглядна-інфармацыйнага матэрыялу (напамінкі, буклеты, і да т.п.), утрымліваць апісанне маршруту, інфармацыю аб аб’ектах для назірання,
тэкст літаратурнага твора, апісанне заданняў для выканання на маршруце прагулкі, пасля прагулкі. Вітаецца наяўнасць фатаграфій, схем, малюнкаў, якія палягчаюць успрыманне апісання «маршруту выходнага дня». Усе «маршруты выхаднога дня» рэкамендуецца афармляць у адзіным стылі. Стыль афармлення павінен быць яркім, маляўнічым; інфармацыя — лёгка чытэльнай. Раздрукаваныя маршруты трэба размяшчаць у кутках для бацькоў.
Электронны варыянт «маршруту выходнага дня» размяшчаецца на сайце ўстановы адукацыі ў мэтах забеспячэння магчымасці качання бацькамі.
Прыкладная структура афармлення «маршруту выхаднога дня»
Маршрут «…» («Вясна ў лесе»)
Рэкамендуемы ўзрост дзіцяці: (малодшы дашкольны ўзрост)
Змест маршруту:
1. Што разгледзець з дзіцем. (Пры афармленні маршруту рэкамендуецца выкарыстоўваць фразы «Паназірайце з дзіцем за…», «Звярніце ўвагу дзіцяці на…», «Пакажыце дзіцяці…», «Разгледзьце з дзіцем…» і да т.п.)
2. Што расказаць (прачытаць) дзіцяці. (Пры афармленні маршруту рэкамендуецца выкарыстоўваць фразу «Раскажыце дзіцяці…», «Можна прачытаць…», «Можна развучыць…» і да т.п.)
3. Якія пытанні задаць дзіцяці. (Пры афармленні маршруту рэкамендуецца выкарыстоўваць фразы «Спытайце ў дзіцяці …», «Пацікаўцеся ў дзіцяці …», «Удакладніце, ці ведае Ваша дзіця …» і да т.п.)
4. У якія гульні пагуляць з дзіцем. (Пры афармленні маршруту рэкамендуецца выкарыстоўваць фразы «Можна пагуляць з дзіцем…», «Пагуляйце з дзіцем…» і да т.п.)
5. Што прапанаваць дзіцяці зрабіць (зрабіць даросламу сумесна з дзіцем) пасля прагулкі. (Пры афармленні маршруту рэкамендуецца выкарыстоўваць фразу «Пасля прагулкі прапануеце свайму дзіцяці … (намаляваць, зрабіць аплікацыю, сканструяваць).», «Зрабіце разам з дзіцем» і да т.п.)
Матэрыялы ў дапамогу бацькам для арганізацыі ўзаемадзеяння з дзіцем падчас прагулкі:
1. Вершы, прыказкі, прымаўкі, прыметы і г.д. якія дазваляюць сканцэнтраваць увагу дзіцяці на месцы яго знаходжання.
2. Кароткая інфармацыя аб месцы прагулкі, аб’ектах, выкладзеная ў форме, даступнай дзіцяці дашкольнага ўзросту.
3. Гульні і гульнявыя практыкаванні, у якія можна пагуляць з дзіцем на маршруце.
4. Прыкладныя пытанні для размовы з дзіцем аб аб’ектах на маршруце.
5. Прыкладныя заданні пасля завяршэння прагулкі (намаляваць, зрабіць выраб, фотакалаж, напісаць апавяданне і да т.п.)
Дадатковая інфармацыя (рэкамендацыі) у «маршруце выходнага дня» (паказваецца пры неабходнасці):
— час працы (музея, бібліятэкі і да т.п.);
— кошт білета (пры неабходнасці);
— як дабрацца (карта, схема праезду і да т.п.);
— сайт (калі сацыяльны аб’ект);
— што з сабой узяць (пры наведванні прыроднага аб’екта);
— патэнцыйна небяспечныя месцы на маршруце (скрыжаванне, круты схіл і да т.п.).
Прыкладная схема апісання помніка для ўключэння ў «маршрут выходнага дня»:
— назва помніка;
— месцазнаходжанне помніка (вуліца, № дома і г.д.);
— дата адкрыцця помніка, звесткі аб аўтары;
— апісанне помніка (планіроўка, кампазіцыя, памер і г.д.);
— гістарычная падзея (асоба), якой прысвечаны помнік;
— фатаграфія, малюнак або план помніка.
Прыкладная схема апісання прыродазнаўчага аб’екта для ўключэння ў «маршрут выходнага дня»:
— назва;
— месцазнаходжанне;
— характарыстыка аб’екта (плошча, жывёльны свет, расліннасць, глеба, і да т.п.);
— каштоўнасць аб’екта (навуковая, навучальная, аздараўленчая);
— значэнне аб’екта (мясцовае, раённае, абласное, рэспубліканскае, сусветнае);
— выкарыстанне аб’екта;
— пералік гульняў і практыкаванняў, якія можна арганізаваць пры наведванні дадзенага аб’екта;
— схема, план, фатаграфія аб’екта.